Het is al begonnen.
Niet alleen in mijn hoofd.
Het is allang begonnen.
De grote verhalen worden niet meer geloofd. De onzichtbare hand blijkt een gulzige en graaiende hand. Terug naar klein, naar zoeken, naar twijfel, naar zin, naar waar, naar grijs, naar nu én naar morgen.
De spullentijd voorbij.
Ik las een zorgwekkend bericht. De consumptiegroei dit jaar is minder dan de groei vorig jaar. Stel je voor dat je tegen een kind zegt. Je moet flink groeien en niet alleen dat, je moet ook meer groeien dan vorig jaar. Dat is een onmogelijke opdracht want kinderen groeien het hardst aan het begin, als er nog weinig tot niks is. Een minuscuul lijfje en een vrij leeg hoofd. En dat vult zich en groeit in een razend tempo, zo snel kan het later nooit meer gaan.
En zo is het ook met spullen. Je gaat op kamers, je hebt nog geen theedoek, geen kopjes, geen boeken in de kast. Dus je koopt en koopt en vult jezelf aan met spullen. Maar met een stuk of 10 theedoeken is de lol er wel van af, af en toe een verse in een fris kleurtje is genoeg. Een knap mens leest maximaal 100 boeken per jaar. Meer boeken kopen is minder geluk want ongelezen boeken kijken je verwijtend aan. Ik sta hier klaar om jou met mooie verhalen en wijsheid te vullen en je ziet me niet staan, sukkel! Wil je alweer een nieuwe telefoon met meer apps en functies voordat je eigenlijk begrijpt wat de vorige precies kon. En voordat je wat vrienden hebt waarmee je wel een paar uur wilt bellen omdat je daar geen tijd meer voor hebt.
De wet van de afnemende meeropbrengst. Meer, meer spullen wordt minder en minder plezier. Want meer opruimen, meer afval, meer druk, meer zorg, meer gedoe, minder aandacht.
Het zorgwekkende bericht, minder groei dan vorig jaar is alleen maar zorgwekkend omdat men het zorgwekkend vindt. Ik dacht halleluja, we beginnen het te snappen. De groei afvlakken tot nul. Dan houden we ongeveer in stand wat we nu hebben. En misschien moeten we dan nog wel een stapje verder gaan. De spullen kunnen ook wel een beetje minder. En het is dus al begonnen.
Nu krijgen we een beetje lucht om na te denken over de ‘niet-spullen’. Nadenken over wie zijn zijn. In alle overdonderende leegte die er dan ontstaat. Nadenken over waar we naartoe willen in de immense vrijheid die er is. En misschien ontdekken we dan dat we allemaal prachtig verschillend en tegelijkertijd zo verontrustend gelijk zijn.
Dat we erkennen dat we leeg beginnen en dat we onszelf zo graag vol willen maken. Vol met kennis, met ideeën, ervaringen, met liefde en met verbindingen. Zodat we aan het eind tot aan het uiterste randje toe gevuld, tabee kunnen zeggen. ‘Dag, het leven is eigenlijk een leeg doek maar ik heb er toch maar een mooi kunstwerk van gemaakt.
preserved memory – Danielle Spoelman 2016
En hetzelfde geldt ook voor de kunst. Een kunstwerk is eigenlijk maar een ding, een doek, een stuk klei, wat steen, een knipperend scherm, een spul. Maar gevuld met ideeën, gevoel, kleur, vorm, verhalen en aandacht ontstijgt het de spullenstatus.
Het ding, het beeld, staat in het midden maar het is niet het ding zelf dat waarde heeft. Het is wat er gebeurt in het hoofd en het hart van de mensen eromheen. Het vult het gevoel, het voedt ideeën, het onderzoekt waarden. En omdat wij in onze kindertijd al zo ontzettend volgestopt zijn denken we wel eens dat we vol zitten. En het is waar dat we niet meer exponentieel groeien. Maar daarin ligt volgens mij juist een kans. Want als het niet meer om grote brokken gaat dan begint het zoeken naar de nuances, het weghalen wat er niet meer toe doet, het schuren en het schaven, de diepte in, de kwetsbaarheid, het openstellen en de empathie.
En dit is wat ik als beeldbinder ga doen. Onszelf ontdingen, de kunst ontspullen en mooie, vullende gesprekken voeren.
Ik ben begonnen.
Zie beeldbinder.nl voor meer informatie en de agenda van de beeldbinder.
Bovenstaande foto toont 24 objecten in giethars onderdeel van een installatie die op dit moment te zien is bij Concordia, Enschede. Dingen die ergens voor staan. Individuele en tegelijkertijd universele herinneringen aan momenten van echte aanwezigheid. ‘het gaat niet om de dingen, het gaat om hoe zij je vormen’