Een stukje in de krant vandaag van Arnon Grunberg verwoordt goed wat ik voelde bij de petitie die de afgelopen week op de social media circuleerde. Een stukje over de volkswoede na een verschrikkelijk drama.
We proberen een menselijke maatschappij te vormen waarbij recht gedaan wordt aan slachtoffers en waar we proberen van daders weer mede-mensen te maken. Waar we proberen te voorkomen dat mensen slechte dingen doen of opníeuw slechte dingen doen. Het rechtssysteem is er niet alleen voor slachtoffers maar moet ook eerlijk zijn voor daders. Of je nou door rood reed of iets verschrikkelijks deed. Dat is ingewikkeld en psychische aandoeningen maken dit nog ingewikkelder.
In de psychiatrie kunnen we al best veel, maar de mens is geen machine waarbij het een kwestie is van knopjes aan en uit zetten en wat draadjes vervangen. Soms lukt het niet, en soms weten we niet eens dat het niet gelukt is. Dat is een risico.
We moeten ons bewust zijn van risico’s in onze maatschappij, van de risico’s in het recht en in de psychiatrie. Een rechter moet zich er altijd van bewust zijn dat het risico bestaat dat hij iemand onterecht straft of een dader juist te kort opsluit. Een psychiater moet weten dat hij nooit volledig kan doordringen in andermans hoofd, dat hij feilbaar is, dat hij iemand soms niet beter kan maken, dat hij misschien niet ziet dat iemand ziek is of, misschien wel gezond. De verantwoordelijkheid is gigantisch, het gaat om mensenlevens, maar ondanks deze risico’s moeten beiden kunnen handelen. Er moet recht worden gesproken, mensen moeten worden geholpen.
De petitie werd ondertekend door heel veel bezorgde mensen en natuurlijk ben ik soms ook bang, ik heb ook kinderen. En ik heb vragen, ik vraag me nu net als velen af hoe het is voor de nabestaanden. Maar ik vraag me ook af hoe het is voor de werknemers in die kliniek, voor zijn psychiater, de rechter. En ook denk ik na over hoe het is voor de familie van de dader, wat als het je neef is, een vroegere vriend? Of als je familie bent van een andere dader, waar het nu beter mee lijkt te gaan of juist niet. Wil je dat hij vrij komt, mis je hem, of ben je bang? Wat als iemand wat fout heeft gedaan, wanneer is die dan lang genoeg gestraft? Na 5 jaar, 10 jaar, 20, een heel leven? Wordt hij daar een beter mens van? Wat als iemand niet een beter mens kán worden? Zoveel vragen, zoveel betrokkenen. Laat hen aan het woord die meer weten dan ik. Laat de deskundigen onderzoeken, vragen stellen. En hopelijk vinden ze wat antwoorden en misschien veranderen dingen, worden ze iets beter, worden de risico’s iets kleiner.
Maar de risico’s gaan niet weg, ze zullen er altijd blijven. Er zal altijd weer wat fout gaan. Hoe we daar op reageren bepaalt wie we zijn. Boosheid is een menselijke reactie op angst en onmacht. Maar eisen dat het nooit meer gebeurt is niet willen zien dat er ingewikkelde afwegingen moeten plaatsvinden.
Een handtekening zetten onder een brief vol boosheid en eisen kost je een minuutje en dan kun je weer doen alsof alles makkelijk is. Maar nadenken over al die belangen is ingewikkeld en ik heb respect voor de rechters, de psychiaters, de medewerkers in die klinieken die bereid zijn om daarmee bezig te zijn. Die ondanks de risico’s, de verantwoordelijkheid en de verdomd ondankbare taak, toch blijven handelen en toch blijven proberen de wereld beter te maken.
Het artikel van Arnon Grunberg vind je hier
Coding-Decoding Danielle Spoelman 2017