Ik ben vanavond naar een cultuurdebat geweest. Er werd mooi gesproken en beschaafd gediscussieerd. Alle aanwezige wethouders vonden dat cultuur echt heel belangrijk is, ja heus. Zelfs werd er gezegd dat er buiten het economische gewin er ook een intrinsiek belang in de kunsten zit en dat dat belangrijk is. Maar jah, ik ben een beetje een ongelovige Thomas en het riedeltje klonk me ietsje te gemakkelijk. Er werd me namelijk net iets te vaak gezegd dat we moeten luisteren naar waar de burger behoefte aan heeft, dat er breed maatschappelijk draagvlak moet zijn. En blijkbaar betekent dit, dat er meer festivals moeten komen, want die trekken zo lekker veel mensen. Er werd ook gezegd dat de kunsten zo goed zijn voor de aantrekkelijkheid van een stad en dat die behoefte heeft aan goede werknemers om de banen te vullen. En cultuur is ook zo goed voor de technische ontwikkeling van de volgende generatie, 21st century skills, want daar moeten we het straks van hebben. Heel mooi en belangrijk allemaal maar dit is dus niet intrinsieke waarde….intrinsiek betekent waarde die in iets besloten zit zonder dat het de knecht is van een andere waarde. Het betekent dat kunst juist het ‘niet gevraagde’ kan bieden, een nieuwe wending, reflectie en vergezichten, het ontroerende en troostende maar ook het ongemakkelijke, het rottige en het moeilijke. Het geeft niet op verzoek fijne geruststellende antwoorden zodat we de volgende dag weer fris en fruitig aan het werk kunnen maar het stelt juist vragen, andere, betere, lastige. Zodat we op een andere manier naar onszelf leren kijken, leren voelen en nadenken, verwonderd en kritisch zodat we andere mensen worden, misschien wel betere. En misschien worden we er wel slechtere werknemers van en slechtere consumenten, en maken we onze heilige economie ermee kapot omdat we ons gaan realiseren dat het kapitalistische liberalisme ook niet alles is, ook dat risico bestaat. Dat kan de intrinsieke waarde van kunst betekenen. Daar heb je als bestuurder alleen maar zin in als je buiten je balansrekening durft te denken en je een visie hebt op ons menszijn.
Hierna kwam nog het ontnuchterende bericht dat de gemeente Enschede heeft besloten om 750.000€ uit te trekken voor een nieuwe ingang van het Wilminktheater. En daar vind ik die visie op ons menszijn niet echt in terug. Want er wordt weer cultuurgeld uitgeven aan vastgoed. En dan vinden we het zo gek dat kunstenaars nog steeds geen volwaardig inkomen kunnen genereren met hun werk en dat ze een beetje blijven hangen omdat ze de helft van de tijd de post moeten rondbrengen. Trickle-down is een illusie, dit is trickle-up, het geld vloeit naar vastgoedbedrijven en aannemers. Ik voorspel dat er een tijd komt dat we prachtige schouwburgen met mooie ingangen hebben, bibliotheken met spannende routes, musea die strak in de lak zitten maar die leegstaan omdat zij, die de zalen, de rekken, de muren, moeten vullen er genoeg van hebben om voor een habbekrats, onze cultuurmakers en -dragers te zijn, dienaren van de economie. Ach, en waarschijnlijk is er dan niemand meer die het verschil nog merkt want tegen die tijd denken we allemaal dat cultuur sport is en ‘wie is de mol’, het songfestival en een rood-wit-blauwe vlag aan de muur. Weg met de rafelrandjes, de subculturen, de underground, de anders-denkenden, zó barbaars en zo onproductief.
Maar het moet gezegd, er was ook een lichtpuntje vanavond want er was een mevrouw de wethouder, die sprak over een holistische mensvisie en het klonk alsof ze echt wist wat dat was. (Zoek het even zelf op als je het niet weet, want als ik het moet uitleggen wordt dit stukje wel erg lang, en ik ben natuurlijk al weer ruim over de gemiddelde aandachtsspanne heen. Hoera als je dit nog leest.) Misschien moeten we deze partijloze mevrouw, minister van cultuur maken. Dan geef ik ons nog een kansje.
